تحلیل و پیش‌بینی روند رشد شهری و تأثیر آن بر کاربری اراضی با استفاده از سنجش‌ازدور و مدل CA-Markov ؛ مطالعه موردی: شهرهای مریوان، بانه و سقز

امروزه رشد مناطق شهری و تأثیر آن بر کاربری اراضی در جهان و بخصوص در کشورهای درحال‌ توسعه به یک مسئله مهم زیست ‌محیطی در علوم محیطی و برنامه‎ ریزی شهری تبدیل ‌شده است. هدف مطالعه حاضر تحلیل و پیش‌بینی رشد شهرهای بانه، مریوان و سقز بر کاربری‌ اراضی در یک دوره‌ی 45 سال (1987 تا 2032) با استفاده از مدل CA-Markov است. در مطالعه حاضر بررسی و مدل‌سازی نقشه‎های کاربری اراضی و رشد نواحی شهری با استفاده از تصاویر لندست و با اعمال الگوریتم Maximum Likelihood  و مدل CA-Markov در نرم‌افزارهای ENVI5.3 و IDRISI TerrSet انجام شد. نتایج این مطالعه با دقت بالای 80 درصد نشان می‌دهد در دوره‎ی 1987 تا 2017  حدود  897/39 و 790/38 هکتار (در شهر مریوان) و 801 و 772/29 هکتار (در شهر بانه) به ترتیب از اراضی پوشش‌گیاهی و زمین‌های کشاورزی به نواحی شهری تبدیل‌ شده است اما این روند برای شهر سقز کمتر بوده و رشد این شهر بیشتر نواحی بایر را به میزان 1249/29 هکتار تحت تأثیر قرار داده‌است.  همچنین نتایج مدل CA-Markov برای سال 2032 نشان داد در دوره‌ی 2017 تا 2032 همانند دوره‌ی قبل رشد شهر بانه در جهت شمال شرق، شهر مریوان در جهت شرق و شهر سقز در چهار جهت خواهد بود. در این دوره رشد نواحی شهری منجر به تخریب 511/29 و722/70 هکتار (در شهر بانه) و 1080 و2402/01 هکتار (در شهر مریوان) به ترتیب از اراضی زمین‎های کشاورزی و نواحی بایر خواهد شد. از طرف دیگر رشد شهر سقز بیشتر اراضی بایر را به میزان 1511/46 هکتار تخریب خواهد کرد. بدیهی است یافته‌های این مطالعه نقش مؤثری در برنامه‌ریزی‌های آینده دارد چراکه با آگاهی از روند رشد این نواحی می‌توان جهات توسعه شهر را به جهات بهینه هدایت نمود و تخریب اراضی ناشی از رشد شهر و درنتیجه تأثیرات منفی تغییرات کاربری اراضی را به حداقل رساند.